Start experimenten voor coronaproof evenementen

Bubbels

De sector heeft lang op de start van de field labs gewacht. Vorig voorjaar al zocht Marc Elbertse, een van de initiatiefnemers en oprichter van evenementenbouwer The Support Group, contact met de politiek. „In plaats van naar het Malieveld te gaan zijn wij over oplossingen gaan denken.” De evenementensector sprak met diverse bewindslieden, onder wie voormalig minister van Economische Zaken Eric Wiebes (VVD) en demissionair staatssecretaris Mona Keijzer (CDA). Concrete plannen lagen er dit najaar, vier ministeries bogen zich erover.

Toch zou het nog maanden duren voor het kabinet definitief groen licht gaf. Toen Nederland in december weer in lockdown ging kwam er nieuw uitstel. „Het ontbrak aan lef en de beeldvorming zat in de weg”, zegt Riemer Rijpkema van Eventplatform, de belangenvereniging van zakelijke evenementen. „Je gaat wel voor vijfhonderd mensen iets organiseren, terwijl de kroegen en restaurants dicht zijn.” Vorige maand kwam alsnog de goedkeuring, ondanks zorgen over de Britse variant van het virus. Bij Fieldlab, de organisatie die de gelijknamige experimenten organiseert, zien ze nu een andere houding bij de overheid, zegt programmanager Pieter Lubberts. „De blik op de toekomst gaat zwaarder wegen dan de angsten die er ook zijn.”

Hoofdonderzoeker van Fieldlab is hoogleraar infectiepreventie Andreas Voss (Radboud Universiteit). Voss is ook lid van het Outbreak Management Team dat het kabinet over het coronabeleid adviseert, dus hij snapt de zorgen van de overheid wel. Oorspronkelijk zouden de Fieldlabs pas plaatsvinden als Nederland terug was op het risiconiveau ‘Waakzaam’, met weinig besmettingen. Toch denkt hij dat het ook nu, met risiconiveau ‘Zeer ernstig’, door de inzet van testen verantwoord kan. „Je hebt altijd een risico, tenzij je thuis op de bank gaat zitten.” Voss hoopt wel dat Nederland niet denkt dat de start van de Fieldlabs betekent dat er nu heel snel wordt versoepeld. „Ons onderzoek is het begin van die wens.”

Het doel van de onderzoeken is in kaart te brengen hoe mensen zich op verschillende evenementen gedragen en wat de besmettingsrisico’s zijn. In de huidige routekaart met maatregelen worden alle evenementen op een hoop gegooid, maar er zijn waarschijnlijk grote verschillen. „Je verwacht meer contacten als mensen zich steeds verplaatsen dan wanneer ze zitten”, zegt programmamanager Lubberts. Daarom worden er vier type evenementen onderzocht: ‘indoor passief’ (congres of klassiek concert), ‘indoor actief’ (concert Ziggo Dome) en twee typen ‘outdoor actief’ (zitevenementen als een voetbalwedstrijd en evenementen met meerdere podia zoals festivals).

De deelnemers aan het Back to Live-congres van deze maandag krijgen een tag die registreert hoelang en met wie ze contact hebben. Er zijn drie bubbels van 250, 200 en 50 mensen, die elk hun eigen entree, garderobe, foyer voor eten en drinken en toiletgroep hebben. In iedere bubbel wordt een andere setting onderzocht: de ene groep staat met elkaar aan tafels, de andere groep zit. De ene groep draagt een mondkapje tijdens het lopen, de volgende bubbel heeft kuchschermen staan. Naast de data die de tag levert worden ook videobeelden van het congres geanalyseerd. Mensen wordt vooraf gevraagd zich te gedragen zoals ze normaal zouden doen, de onderzoekers bekijken vervolgens of de verschillende settings tóch hun gedrag beïnvloeden.

Voss hoopt door de data van de verschillende fieldlabs te analyseren zo specifiek mogelijk inzicht te krijgen in de contactmomenten. „Als jij bij een voetbalwedstrijd met 1.050 mensen bent, met hoeveel anderen heb je dan überhaupt contact en wanneer? En als je op een dance-event staat, met hoeveel mensen heb je langer dan een kwartier nauw contact?” Met de data ontwikkelt de TU Delft een risicomodel dat per type evenement gerichte maatregelen moet voorschrijven die het besmettingsrisico laag houden. „Neem als voorbeeld een bioscoop”, zegt Voss. „Misschien kunnen bij een laag aantal besmettingen alle stoelen gewoon weer bezet worden, of met een lege stoel tussen huishoudens. En dat je dan tijdens het lopen een mondkapje draagt.”

Naast het besmettingsrisico gaat het ook om hoe bezoekers de maatregelen ervaren, een belangrijk element voor de evenementensector. Geeft een mondkapje een veilig gevoel of is het juist hinderlijk? In enquêtes vooraf zeiden bezoekers van evenementen al dat zij niks zien in het dragen van een spatmasker (‘face shield’) tijdens een feestje. „Wij dachten dat dit een mooie mogelijkheid gaf die zou kunnen helpen, maar mensen lieten weten dat zij het niks vinden”, zegt Voss. „Mondkapjes vinden zij minder storend.”

Vooraf iedereen testen lijkt voor de veiligheid de makkelijkste oplossing, Voss denkt dat de sneltesten er betrouwbaar genoeg voor zijn. De evenementensector denkt ook dat sneltesten „extreem belangrijk” worden, zegt Lubberts. „Misschien wel de belangrijkste factor om in combinatie met vaccinatie weer meer mogelijk te maken.” Tegelijkertijd denkt hij niet dat het mogelijk zal zijn standaard bij alle evenementen aan de deur te testen. „Dat is logistiek te ingewikkeld en daar heeft Nederland de testcapaciteit niet voor.” Lubberts hoopt daarom dat de experimenten ook andere maatregelen opleveren die helpen een evenement coronaproof te organiseren.

Na elk evenement worden de data binnen ongeveer twee maanden geanalyseerd, waarna Fieldlab met een eigen concept-routekaart komt die beoordeeld wordt door het kabinet. De sector hoopt dat grootschalige evenementen deze zomer weer veilig kunnen, Ahoy-directeur Jolanda Jansen durft al te dromen over eind mei. Dan vindt in haar Ahoy het Eurovisie Songfestival plaats, een evenement waar mensen normaal gesproken dicht op elkaar gepakt zingen, schreeuwen en dansen. Zal dat weer kunnen? Nee, denkt Jansen, maar ze hoopt wel dat er door de resultaten van Fieldlab „substantieel publiek” in Ahoy kan zijn. „Dat is ambitieus én realistisch.